انشعاب گرم خطوط لوله یا هات تپ از جمله فرایندهای گرم در خطوط لوله نفتی و گازی است که در واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی دارای کاربرد گسترده است. انشعاب گرم یکی از سری روش های انشعاب گیری محسوب می شود که با توجه به ماهیت ویژه اش بیشتر در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرد.
انشعاب گیری از خطوط لوله راهکاری است برای ایجاد یک انشعاب جدید روی خطوط لوله موجود به منظور انتقال بخشی از سیال به واحدها و دپارتمان های خطوط لوله انتقال لوله به اماکن جدید. انشعاب گیری به منظورهای دیگر نظیر نصب تجهیزات و انجام فرایندهای اصلاحی و تعمیراتی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
این فرایند انشعاب گیری با توجه به اقتضائات خط و شرایط کاری مجتمع صنعتی متفاوت خواهد بود و انتخاب روش انجام انشعاب گیری کاملاً بستگی به فرایندهای موجود در واحد صنعتی مذکور دارد. طبیعی است بهترین و راحت ترین مرحله ایجاد انشعاب در فاز پایپینگ است که هنوز خط به مرحله بهره برداری نرسیده است. در این فاز اصلا نیازی به انشعاب گرم هات تپ یا مواردی از این قسم نیست بلکه به راحتی می توان از طریق نصب یک اتصال سه شاخه اسپلیت تی، سدل نیپل، ولدولت و مواردی از این قبیل انشعاب گیری را پیش از راه اندازی خط به انجام رساند. اما باید توجه داشت همیشه نمی توان از این شرایط برای انشعاب گرم استفاده کرد چرا که ممکن است مشکلات و آسیب ها، و طرح های توسعه بعد از بهره بدرای از خطوط لوله خود را نشان دهند. در این صورت استفاده از روش انشعاب گرم می تواند یک راهکار مثمر ثمر باشد.
انشعاب گرم
بنابراین اگر خط در مرحله پس از بهره برداری بوده و دارای سیال در جریان باشد بهتر است از روش های انشعاب گیری زنده نظیر انشعاب گرم یا انشعاب سرد استفاده کرد. وجه مشترک این دو روش در آن است که برای انشعاب گیری نیازی به قطع فرایندهای مجتمع نبوده و در حالی که خطوط لوله فعالیت خود را به صورت زنده انجام می دهند انشعاب گیری نیز انجام خواهد شد. اما انشعاب گرم از برخی جهات دارای تفاوت هایی با انشعاب سرد است که آن را دشوارتر و حساس تر می سازد.
اصلی ترین تفاوت این دو روش در این است که برای انشعاب گرم ما یک فرایند ویژه به نام جوشکاری روی خطوط لوله داریم که عملیاتی بسیار سنگین و خطر زا و حساس است. در انشعاب گرم هات تپ اتصالات اسپلیت تی، سدل نیپل و … از طریق جوشکاری روی لوله ای نصب می شوند که خود حاوی سیال است و از آن جا سیالات اغلب دارای مواد شیمیایی یا معدنی قابل احتراق هستند کوچک ترین اشکال در فرایند جوشکاری، نه تنها کل عملیات انشعاب گرم را با خدشه مواجه خواهد کرد، بلکه می تواند باعث بروز خسارات جانی و مالی برای مجری انشعاب گرم و مجتمع شود.
در مقابل در انشعاب سرد معمولاً از اتصالاتی استفاده می شود که برای نصب روی لوله نیازی به جوشکاری ندارند. برای مثال اتصالاتی نظیر اسپلیت تی مکانیکی نه از طریق جوشکاری بلکه از طریق مکانیکی روی لوله نصب می شوند و به این ترتیب برای انجام انشعاب گیری فرایند جوشکاری از سری مراحل کار حذف خواهد شد.
انجام عملیات انشعاب گرم هات تپ روی خطوط لوله از آن جا که قابلیت آب بندی اتصال روی لوله را به شدت بالا می برد بهتر است. این روش گرچه حساسیت های فرایندی بالاتری دارد اما بسیار مطمئن تر خواهد بود. بنابراین واحدهای صنعتی معمولاً ریسک انشعاب گرم را می پذیرند و در عوض از انشعاب بهتری بهره خواهند برد. در مقابل اگر امکان انجام عملیات جوشکاری روی خط لوله وجود نداشته باشد طبیعتاً انشعاب سرد روش بهتری برای کار است. انشعاب گرم معمولاً روی خطوط لوله نفتی، گازی، فرآورده ها و مواردی از این قبیل انجام می شود که خط لوله فلزی است. اما درصورتی که خطوط لوله از جنس پلی اتیلن یا سایر آلیاژهایی باشد که امکان جوشکاری روی آن ها وجود ندارد بدیهی است که می بایست از اتصال اسپلیت تی مکانیکی بهره برد و انشعاب گیری را به روش سرد انجام داد. از روش انشعاب سرد معمولاً برای خطوط لوله آب و سایر سیالاتی استفاده می شود که جنس لوله غیر فلزی بوده و نمی توان روی آن ها جوشکاری انجام داد.
انشعاب گرم
البته باید اشاره داشت که انشعاب گرم خطوط لوله یا هات تپ بعضی اوقات روی خطوط لوله فلزی نیز ممکن نیست. این امر بستگی به ویژگی ها و ماهیت سیال درون لوله و سایر مشخصات فنی خط دارد. در صورتی که فشار سیال خط لوله بیش از حد مجاز یا کمتر از کمینه مجاز برای جوشکاری باشد انجام عملیات جوشکاری توصیه نمی شود و طبیعتاً به جای عملیات انشعاب گرم باید از انشعاب سرد بهره برد. یا در زمانی که شرایط محیطی اجازه انجام جوشکاری را نمی دهد نیز انشعاب گرم توصیه نمی شود و بهتر است با استفاده از اتصالات سه شاخه مکانیکی عملیات انشعاب گیری را به انجام رساند.
انشعاب گرم- انشعاب گیری به روش گرم- انشعاب گرم هات تپ
