هات تپ روی مخازن از جنبه هایی نسبت به هات تپ خطوط لوله دشوارتر است. البته منظور متغیرهای حساس تری است که در عملیات های مربوط به مخازن با آن ها سر و کار خواهیم داشت. از این رو نسبت به این قسم عملیات ها باید دقت بیشتری مبذول داشت. بار اصلی در تهیه و تدارک زمینه های انجام عملیات هات تپ بدون شک بر دوش تیم فنی و مهندسی خواهد بود. اصولاً عملیات انشعاب گیری به روش گرم اصول و الزامات مشخص و تعریف شده ای را دارد اما آن چه یک عملیات را نسبت به سایرین ویژه و خاص می گرداند اقتضائات محیطی و فنی آن است. عملیات هات تپ اغلب اوقات روی خطوط لوله انجام می گیرد و از این رو نفس تجربه hot tap روی مخازن خود یکی از عواملی است که هات تپ مخازن را نسبت به اغلب عملیات های انشعاب گرم ویژه می کند. از دیگر جهت، خطوط لوله معمولاً حاوی سیالاتی هستند که با فشارهای کم و بیش بالا در جریان می باشند اما این مورد در بسیاری از موارد در خصوص مخازن صدق نمی کند، مگر این که ماهیت سیال به گونه ای باشد که در حالت سکون نیز دارای سیالیت خود باشد. این قسم موارد و مواردی از این قبیل آیتم هایی هستند که هات تپ مخازن را نسبت به هات تپ خطوط لوله دارای ویژگی هایی خاص خود می کنند. از این رو مجریان هات تپ نسبت به عملیات های انشعاب گیری گرم روی مخازن دقت منحصر به فردی را به خرج می دهند.

انشعاب گرم

در بخش پبیشین به برخی نکات در خصوص عملیات انشعاب گرم روی مخازن اشاره شد. در این بخش موارد احتیاطی دیگر به منظور افزایش کیفیت و صحت و دقت عملیات هات تپ نیز گوشزد می شود. دقت به تمامی این نکات از الزامات در فرایند هات تپ مخازن می باشد. در عملیات های ویژه ای از این نظیر باید توجه داشت که هر متغیر ولو جزئی اهمیتی به میزان سایر متغیرها دارد و از این رو نسبت به هیچ یک از متغیرهای کار گرم نباید کم توجهی به خرج داد، چون تمامی آن ها ولو جزئی دارای عوارض و پیامدهای بالایی خواهند بود:

Hot taps shall not be installed on laminated or severely pitted shell plate. As an inspector, you have to make sure that thickness measures are taken in the proposed area for a hot tap.

ترجیح بر آن است که عملیات هات تپ روی مخازن ضخیم و روی سطوحی که دارای ورق های چند لایه هستند انجام نشود، مگر آن که راهکار فنی و مهندسی برای آن اتخاذ شده باشد. بازرس عملیات هات تپ باید میزان پیشروی ممکن و مجاز را با ضخامت مخزن تطبیق دهد. عملیات انشعاب گرم روی مخازن ضخیم دارای حساسیت بیشتری است. ضخامت لوله ها اغلب پایین و برای انجام عملیات هات تپ مناسب است، اما مخازن بنا به ماهیت کارکردی شان ممکن است دارای ضخامت بالا باشند. توصیه بر آن است که مجری هات تپ حتما پیش از عملیات تست ضخامت سنجی روی لوله را انجام دهد. اطلاعات کارفرما جهت انجام عملیات به هیچ عنوان بسنده نیست و مجری عملیات هات تپ به عنوان مسئول پروژه می بایست خود شخصاً نسبت به اندازه گیری ضخامت واقعی مخزن اقدام کند. در صورتی که ضخامت بالا بود باید دستگاه هات تپ را به گونه ای تجهیز کرد که مناسب برای انجام عملیات شود. در این زمینه دو عامل بسیار حائز اهمیت است؛ اول آن که باید میزان پیشروی لازم دستگاه هات تپ برای برش کامل دیواره مخزن را محاسبه کرد. در غیر اینصورت ممکن است پس از پیشروی کامل دستگاه این احتمال وجود داشته باشد که برش و انشعاب گیری گرم به صورت کامل انجام نشده باشد. در این زمینه شفت، هولدر، کاتر و سایر تجهیزات لازم کاملاً مجهز شده باشند. اتصال ساخته شده و نصب شده نیز باید میزان ارتفاعی را داشته باشد که مانع برش کامل مخزن نشود. البته لازم به ذکر است این بدان معنا نخواهد بود که اتصال مغایر با استانداردها ساخته نشود. استانداردها و الزامات پیش شرط انجام عملیات به بهترین نحو ممکن هستند، ولی می بایست ارتفاع نیپل اتصال در دامنه تعیین شده استاندارد به کمترین ارتفاع ممکن باشد تا برش به صورت کامل انجام شود.

در صورتی که شرایط این گونه اثبات کرد که عملیات انشعاب گرم با ارتفاع مد نظر و ضخامت مخزن موجود شدنی نیست، باید به صراحت و با صداقت مراتب را به اطلاع کارفرما رساند تا از بروز خسارت در کار پیشگیری شود.

هات تپ

Hot taps are not permitted on tanks where the heat of welding may cause environmental cracking (such as caustic cracking or stress corrosion cracking).

چنان که می دانیم برای انجام عملیات هات تپ ابتدا می بایست یک اتصال فلنج دار روی لوله یا مخزن نصب و عمدتاً جوشکاری شود. باید دقت داشت که حتما از جوشکاران متبحر برای جوشکاری استفاده شود. با این وجود باید در خصوص احتمال بروز خوردگی در ناحیه جوش بر اثر حرارت ایجاد شده دقت ویژه را مبذول داشت. نوع الکترودهای انتخابی برای جوشکاری اتصال روی مخزن باید با ضخامت و جنس لوله تناظر داشته باشند تا حین کار دچار خوردگی تنشی دیواره مخزن یا عوارضی از این قبیل نشویم.در این خصوص تیم مهندسی و فنی اجای عملیات هات تپ می بایست مطالعات و تصمیمات لازم را بگیرند. در صورتی که برآوردهای ایشان گوای این امر بود که عملیات جوشکاری روی مخزن امکان پذیر نیست می بایست از ادامه کار صرف نظر کرد، مگر آن که بتوان با استفاده از راهکارهای ویژه مهندسی راه حلی برای رفع معضل یافت. در این صورت، دستورالعمل کار می بایست به صورت کامل تدوین و به دقت به اپراتور جوشکار مربوطه آموزش داده شود.

Minimum spacing in any direction between the hot tap and adjacent nozzles shall be equivalent to the square root of RT where R is the tank shell radius, in inches, and T is the shell plate thickness, in inches.

حداقل فضای مابین عملیات هات تپ و نازل های مجاور می بایست معادل ریشه دوم RT باشد. در این جا منظور از R شعاع پوسته بر حسب اینچ بوده و منظور از T ضخامت پوسته به اینج می باشد.

بنابراین می توان گفت ضخامت مخزن از یک سو، و نسبت ضخامت با شعاع عملیات هات تپ از سوی دیگر، عوامل تعیین کننده در فرایندهای مطالعاتی مربوط به عملیات هات تپ می باشند. تیم مهندسی هات تپ حتما می بایست در خصوص این موارد نکات لازم را مد نظر قرار دهد.

نکته قابل توجه دیگر نوع اتصالی است که در عملیات های هات تپ روی مخازن مورد استفاده قرار می گیرد. رایج ترین اتصالی که در این نوع عملیات ها مورد استفاده قرار می گیرد سدل نیپل است. این اتصال از یک سو محدودیت هایی که اسپلیت تی به همرا دارد را در خود ندارد و از سوی دیگر ضریب استحکام و مقاومت بالاتری نسبت به اتصالاتی نظیر ولدولت دارد. چنان که می دانیم اسپلیت تی و reinforcement اتصالاتی هستند که سرتاسر قطر خارجی لوله را تحت پوشش قرار می دهند و از دو طرف لوله به یکدیگر متصل می شوند. استفاده از این اتصال برای مخازن امکان پذیر نیست و اصولا توجیه فنی و اقتصادی نیز ندارد. مخازن اغلب دارای قطرهای بسیار بالا بوده و امکان ندارد اتصالی ساخته شود که تمامی جداره خارجی آن ها را پوشش دهد. از این رو برای عملیات هات تپ روی مخازن بهتر است از اتصالاتی استفاده کرد که روی بخش و مقطعی از مخزن نصب و جوشکاری می شوند. از سوی دیگر این اتصال در مقایسه با ولدولت از استحکام بالاتری برخوردار استو البته اگر عملیات قرار است در سایزهای کوچک انجام شود، یا فشار سیال درون مخزن چندان بالا نمی باشد، می توان از ولدولت استفاده کرد، اما در غیر این صورت ترجیح بر استفاده از سدل نیپل است.

شرکت پیشگام صنعت ابزار دارای سابقه و تجربه در انجام عملیات های هات تپ روی مخازن است. از این رو این شرکت آمادگی دریافت سفارشات جهت انجام عملیات هات روی مخازن با سایزهای مختلف را داراست. ما بر اساس آنالیزهای اولیه، ابتدائاً در خصوص امکان یا عدم امکان انجام عملیات هات تپ روی مخزن گزارشات لازم را ارائه می کنیم و به سمع و نظر کارفرمای گرامی می رسانیم. سپس و در صورت صلاحدید کارفرما و انجام توافقات، اتصال مرود نیاز برای انجام عملیات طراحی و ساخته می شود. سپس تیم هات تپ به پشتوانه مطالعات مهندسی و دستورالعمل های فنی و ایمنی که تدوین شده اند وارد فاز اجرایی می شود و عملیات را در اسرع وقت به انجام می رساند. تجارب برحسته ما در زمینه اجرای بی کم و کاست و بدون ایراد عملیات های هات تپ گواهی است بر این که شرکت پیشگام صنعت ابزار قادر به انشعاب گیری از مخازن می باشد. تلاش ما بر آن است که تا جای ممکن با ابداع روش های نوین شرایط را برای انجام عملیات ها ولو در شرایط دشوار فراهم کنیم، اما در صورتی که امکان فنی انجام کار وجود نداشته باشد آن را با قاطعیت به کارفرمای محترم گوشزد خواهیم کرد تا به دلیل اهمال یا زیاده گویی در انجام عملیات مجموعه دچار خسران فنی، مالی و انسانی نشود.

هات تپ

یکی از تجارب ما در زمینه انجام عملیات هات تپ روی مخازن، انشعاب گیری گرم ۱۲ اینچ روی مخازن نفتی پالایشگاه نفتی اصفهان بود که با موفقبت به انجام رسید. این عملیات روی جداره جانبی یکی از مخازن نفتی این مجتمع پالایشگاهی و در سایز انشعاب ۱۲ اینچ به انجام رسید. برای انجام این پروژه ابتدا یک سدل نیپل ۱۲ اینچی ساخته در محل نصب گردید و سپس ولو روی فلنج سدل نیپل متصل گردید. با انجام تست های فشار لازمه روی مجموعه و آماده شدن مجموعه برای عملیات، فرایند هات تپ نیز با دقت و سرعت انجام گردید و در نهایت کوپن بریده شده از روی تانکر خارج شد. مخزن از جنس کربن استیل بود ولی با این وجود لوازم کافی برای انجام صحیح عملیات کاملاً مساعد بود، از این رو عملیات بدون هیچ مشکلی با موفقیت به اتمام رسید.